پوکی استخوان چیست؟ کاهش تراکم استخوان را جدی بگیرید
نسرین فقط ۴۵ سالش بود…
زن سالم و پرانرژی ای که هیچ وقت فکر نمی کرد ممکنه دچار مشکلی مثل پوکی استخوان بشه. اما یک روز، وقتی مشغول آبیاری باغچه خانه شان بود، پایش لیز خورد و به زمین افتاد. ضربه ظاهراً جدی نبود، اما وقتی به اورژانس رفت، پزشکان تشخیص دادند: شکستگی لگن ناشی از پوکی استخوان!
نسرین با ناباوری گفت: «من هنوز جوونم! چطور ممکنه؟ مگه پوکی استخوان برای سن های بالا نیست؟»
اما واقعیت اینه که کاهش تراکم استخوان و در ادامه، پوکی استخوان، به صورت خاموش و بی علامت پیشروی می‌کنن؛ تا روزی که با یک زمین خوردن ساده، زندگی رو زیر و رو کنن.
چرا باید از همین حالا به فکر پیشگیری از پوکی استخوان باشیم؟
بدن انسان، به طور طبیعی، دائماً در حال تعادل بین ساختن و تخریب بافت استخوانی ست. در شرایط زندگی مناسب و سالم، این تعادل در کودکی، نوجوانی و سال های ابتدای جوانی به نفع ساختن استخوان هاست. اما این وضعیت تا ابد باقی نمی ماند؛ حدوداً از سن ۳۰ سالگی به بعد، این روند وارونه می شود.
در واقع، تا پیش از ۳۰ سالگی، ما در حال «پس انداز کردن استخوان» هستیم. هرچه این پس انداز استخوانی بیشتر باشد، در سال های میانسالی و پیری با احتمال کمتری به پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان دچار خواهیم شد.
استئوپنی چیست؟ مقدمه ای خاموش برای پوکی استخوان
استخوان ها یک ساختار زنده اند. آن ها مدام بازسازی می شوند: سلول هایی آن ها را تخریب می کنند و سلول های دیگری می سازندشان. در یک انسان سالم و بدون شرایط خاص، معمولا تا پیش از ۳۰ سالگی ، ساخت و ساز استخوانی قوی تر است اما با گذر زمان، روند تخریب پیشی می گیرد.
قبل از اینکه استخوان ها کاملاً پوک بشن، مرحله ای به نام استئوپنی (کاهش توده یا تراکم استخوان) وجود داره. متأسفانه بسیاری از افراد تا زمانی که شکستگی یا درد جدی تجربه نکنند، حتی نام استئوپنی (کاهش توده استخوانی) یا استئوپروز (پوکی استخوان) را نشنیده اند.
کاهش تراکم استخوان یا استئوپنی به معنی ضعیف شدن استخوان هاست، اما نه به حدی که بشود اسمش را پوکی استخوان گذاشت و هنوز به مرحله شکستگی های جدی نرسیده. اما اگر همین وضعیت نادیده گرفته شود، به تدریج به استئوپروز یا پوکی استخوان تبدیل می شود؛ بیماری ای که استخوان ها را چنان شکننده می کند که حتی یک افتادن ساده می تواند باعث شکستگی و ماه ها در تخت بستری شدن شود.
چه کسانی بیشتر در معرض کاهش تراکم و پوکی استخوان هستند؟
🔴 سن: بعد از ۳۰ سالگی، روند کاهش تراکم استخوان آغاز می شود.
🔴 جنسیت: زنان، به ویژه بعد از یائسگی، به دلیل کاهش شدید استروژن، در معرض خطر بالاتر پوکی استخوان قرار دارند.
بهتر است بخوانید : یائسگی زودرس چیست؟ عوارض یائسگی را بشناسید
🔴 سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده نزدیک، مانند والدین یا خواهر و برادر، دچار پوکی استخوان بوده اند، خطر ابتلا برای شما نیز بیشتر می شود. بنابراین باید توجه بیشتری به ساخت لایف استایل سالم داشته باشی.
🔴 اختلالات هورمونی: مثل کم کاری تیروئید یا اختلال در غدد فوق کلیوی، کاهش تستوسترون (هم در مردان و هم در زنان) روند کاهش توده استخوانی را تسریع می کنند.
🔴 قطع یا بی نظمی قاعدگی در زنان جوان (آمنوره): این وضعیت به معنای اختلال در هورمون های حیاتی مثل استروژن است که برای سلامت استخوان ها بسیار مهم اند.
🔴 جراحی های گوارشی: مثل جراحی برای لاغری یا بای‌پس معده که جذب انواع مواد مغذی از جمله کلسیم را کاهش می دهند.
🔴 بیماری ها و شرایط خاص پزشکی:
- دیابت نوع ۱ و ۲: مقاومت به انسولین استخوان ها را ضعیف می کند.
- بیماری سلیاک یا مشکلات گوارشی: جذب مواد مغذی را مختل می کنند.
- نارسایی کلیه: تعادل کلسیم را به هم می‌زند.
- بیماری های التهابی مزمن مانند آرتریت روماتوئید
🔴 تغذیه ناکافی و رژیم های افراطی برای لاغری: رژیم های غذایی نادرست شامل کم خوری و یا به قصد لاغر شدن باعث کمبود مواد مغذی مهم برای استخوان ها مانند پروتئین، کلسیم، ویتامین D، ویتامین K2، آهن، منیزیم و امگا ۳ می شوند.
🔴 کم تحرکی و ورزش نکردن: مخصوصاً ورزش های مقاومتی
🔴 مصرف بیش از حد قهوه و چای سیاه: باعث دفع کلسیم می شوند.
🔴 مصرف نوشابه های معمولی و انرژی زا: با کافئین و اسید فسفریکی که دارند باعث دفع کلسیم می شوند.
🔴 مصرف غذا های ناسالم: مثل فست فود ها، غذا های آماده سوپر مارکتی، محصولات غذایی بسته بندی شده و تنقلات فرآوری و فوق فرآوری شده.
🔴 مصرف زیاد نمک: باعث دفع کلسیم می شود.
🔴 استرس مزمن و خواب ناکافی: ترشح بیش از حد کورتیزول باعث کاهش بازسازی بافت استخوان و عضله می شود.
پیشنهاد برای مطالعه: مدیریت استرس : روش های ساده برای مدیریت استرس
🔴 مصرف دارو های مضر برای استخوان ها:
- کورتیکواستروئید ها (مثل پردنیزون)
- دارو های ضد تشنج (مثل فنوباربیتال)
- دارو های مهار کننده اسید معده (مثل امپرازول از گروه PPI)
- برخی دارو های ضد افسردگی
- دارو های مدر
- برخی دارو های ضد انعقاد
- برخی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
🔴 سیگار و الکل: باعث برداشت بیشتر استخوانی می شوند.
حالا وقت اقدام است
اگر علاقه مند هستید بدانید چگونه می توانید سبک زندگی خود را به گونه ای تنظیم کنید که روند کاهش تراکم استخوان در سال های پیش رو کند تر شود، یا اگر هم اکنون با مشکل کاهش تراکم استخوان یا پوکی استخوان مواجه هستید اما نمی دانید از کجا و چگونه باید آغاز کنید، پیشنهاد می کنم به پادکست آموزشی زیر گوش فرا دهید و از همین امروز نخستین گام های پیشگیرانه یا درمانی را بردارید.
جمع بندی: پیشگیری از پوکی استخوان از کودکی شروع می شود!
استخوان ها را می توان همانند یک حساب بانکی تصور کرد؛ هرچه زودتر در این حساب سرمایه گذاری کنید، آینده ای مطمئن تر از نظر سلامت جسمانی خواهید داشت. اقدامات پیشگیرانه برای حفظ تراکم استخوان، باید از سال های ابتدایی زندگی آغاز شود، یعنی زمانی که بدن در بالاترین ظرفیت خود برای ساخت توده ی استخوانی قرار دارد.
منابع مقاله :
- National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases. (n.d.). Osteoporosis. U.S. Department of Health and Human Services. https://www.niams.nih.gov/health-topics/osteoporosis
- International Osteoporosis Foundation. (n.d.). About Osteoporosis – For Health Professionals. https://www.osteoporosis.foundation/health-professionals/about-osteoporosis
- Australian Institute of Health and Welfare. (2019). Osteoporosis. https://www.aihw.gov.au/getmedia/61866386-568b-41fa-93e4-090ad201ab2b/phe187-osteoporosis-factsheet.pdf.aspx
- Adib, M. G., Ghannam, O. M., & Khalil, M. A. (2022). The global prevalence of osteoporosis: A systematic review and meta-analysis. PubMed. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35687123/
- Harvard Health Publishing. (n.d.). Osteopenia: When you have weak bones, but not osteoporosis. Harvard Medical School. https://www.health.harvard.edu/womens-health/osteopenia-when-you-have-weak-bones-but-not-osteoporosis
دیدگاهتان را بنویسید